ساعت خواب کودکان چند ساعت است؟

شاید در نگاه اول، ساعت خواب کودکان و آگاهی از مسائل مرتبط با آن برایمان جدی نباشد اما با نگاهی کلی به عوامل تاثیر گذار در رشد و تربیت کودک به اهمیت و جایگاه بالای آن پی می بریم. رعایت مقدار مناسب ساعت خواب کودکان می تواند آنها را در برابر مضرات ناشی از بی خوابی کودکان در امان نگه دارد. البته تعریف صحیح از سر موقع خوابیدن در بازه های مختلف زمانی کودکی متفاوت است. همچنین این نیاز در شرایط مختلف دچار تغییر و اختلالاتی می شود. برای مثال، در محیط های خانوادگی شلوغ احتمالا بی خوابی کودکان را بیشتر مشاهده خواهیم کرد. به همین علت ضروری است با بررسی محتوای علمی این مقاله با صحیح ترین میزان ساعت خواب کودکان در هر سن و نحوه تنظیم این عادت آشنا شویم.

خواب چیست؟ کیفیت خواب چگونه تعریف می‌شود؟

قبل از بررسی ساعت خواب کودکان بهتر است به تعریفی از فرآیند خواب بپردازیم. خواب، مجموعه فرآیندهای چند مرحله ای می باشد که تعریف دقیقی از آن وجود ندارد. با این حال، همه افراد نسبت به ضرورت آن برای حفظ سلامت و بقاء خویش آگاه هستند. به عبارت دیگر، خواب پروسه ای جهت بازیابی نیروی جسمی و ابعاد روحی هر فرد در بالاترین سطح هوشیاری می باشد. این تجدید قوا در زمانی که جسم، کمترین میزان درک خود را از محرک های محیطی دارد، رقم می خورد. در نتیجه خواب به عنوان یک نیاز مبرم برای هر فرد محسوب می شود. برای مثال دفع سموم بدن که نقش اساسی در کیفیت سلامت فرد دارد، دقیقا در بازه ساعت خواب کودکان و بزرگسالان انجام می گیرد. 

 ساعت خواب کودک چقدر است؟

مهمترین عامل در تعیین نسبی ساعت خواب کودکان، سن آنان می باشد. البته عوامل بسیاری این ریتم را تحت تاثیر قرار می دهند. حال اگر بخواهیم به این سوال که ساعت خواب کودکان چند ساعت است دقیق تر پاسخ دهیم، باید به میزان نیاز انسان از بدو تولد اشاره کنیم. 
در بررسی مقدار مورد نیاز ساعت خواب کودکان به هفت بازه زمانی می رسیم. بطوریکه در هر یک از این بازه ها نیاز کودک به خواب، ساعت مشخصی دارد و سپس تا سنین بزرگسالی این روند ادامه یافته و به ثبات می رسد.

پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را هم مطالعه کنید: بهترین کلاس های تابستانی برای کودکان

ساعت خواب کودکان از تولد تا یک ماهگی

ساعت خواب کودکان یا به عبارت بهتر ساعت خواب نوزادان در این دوران باید در محدوده ۱۵ الی ۱۸ ساعت در طول شبانه روز باشد. البته این زمان به هیچ عنوان مداوم نبوده و به خواب های کوتاه با مدت زمان نهایتا چهار ساعت تقسیم می شود. کوتاه بودن زمان خواب در نوزادان تازه متولد شده به دلیل نیاز به برطرف شدن گرسنگی و شیرخوارگی نوزاد می باشد. البته شرایط نوزاد هم در مشخص نمودن این ساعت خواب موثر است. برای مثال نوزاد نارس، زمان بیشتری به خواب و استراحت نیاز دارد. در مقابل نوزادی که دچار کولیک یا همان دردهای تشدید شونده شکمی است، آرام و قرار کمتری داشته و به طبع محدوده زمانی خواب او هم کوتاه تر می شود.
البته نکته دیگر در توضیح کوتاه بودن دوره خواب در نوزادان، شکل نگرفتن الگوی خواب است. بطوریکه ساعت زیستی بدن نوزاد، مدتی زمان می برد تا با چرخه زمانی شب و روز تطبیق پیدا کند. به همین خاطر الگوی مشخصی را نمی توان در این مدت دنبال کرد.

ساعت خواب کودکان پس از یک ماهگی تا ماه چهارم

ساعت خواب کودکان در این مرحله به ثبوت بیشتری می رسد. نوزادان با گذر از هفته ششم، ریتم آرام تر و منظم تری پیدا می کنند. در نتیجه دوره خواب آنان به نهایتا ۶ ساعت و در مجموع ۱۵ ساعت می رسد. همچنین این نظم موجب هماهنگی بیشتر الگوی خواب نوزاد با ساعت شبانه روز شده و در فاصله غروب آفتاب، طولانی ترین میزان خواب را برایشان به ارمغان می آورد.

ساعت خواب کودکان بالای چهار ماه تا یکسال

بهترین و ایده آل ترین مقدار ساعت خواب کودکان در طول شبانه روز مشابه دوره های گذشته همان ۱۵ ساعت می باشد. با این حال به تدریج این مقدار کاهش یافته تا جایی که نوزاد در ماه آخر از دوازده ماهگی خود تنها دوازده ساعت امکان خواب دارد. البته این ساعت به طور تقریبی مطرح می شود و مقداری تفاوت در آن در کودکان طبیعی بوده و جای نگرانی ندارد. لازم به ذکر است که با توجه به برقراری ارتباط بیشتر نوزاد با محیط و اطرافیان، تغییر الگوی خواب از همین مرحله شروع می شود. در نتیجه بهتر است با مراقبت های غذایی و هیجانی کودک او را در رسیدن به یک الگوی ثابت در ساعت خواب خود یاری کرد.
در این دوره، چرت زدن های کودک نوپا در طول روز افزایش می یابند. به گونه ای که در طول روز حداقل دو بار چرت زدن را علی رغم خواب کامل شبانه تجربه می کند. این چرت روزانه یا همان خواب سبک عموما در دو وعده یک الی دو ساعته در زمان صبح و عصر پیش می آید و در نهایت با تکامل ساعت زیستی، مقدارش ثابت می شود.

ساعت خواب کودکان در بازه یک الی سه سالگی

ساعت خواب کودکان در این زمان دچار تحول می شود. کم کم کودک تمایل به چرت زدن در چند وعده را از دست می دهد و حداکثر یک بار می تواند به خواب نیمروزی و چرت روزانه فرو برود. در این زمان بهترین میزان ساعت خواب کودکان بین ۱۲ تا ۱۴ ساعت است. ولی در موارد بسیاری این مقدار تا ۱۰ ساعت نیز کاهش می یابد. در این موقعیت است که کودک الگویی تقریبا مشابه با والدین پیدا می کند. یعنی در بهترین حالت شب ها بعد از ساعت هفت به بعد به رختخواب رفته و نهایتا ۸ صبح بیدار می شود.

پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را هم مطالعه کنید: آیا کلاس ژیمناستیک برای کودکان خوب است؟

ساعت خواب کودکان سه تا شش سال

ساعت خواب کودکان خردسال خیلی دچار تغییر نمی شود و مانند الگوی سن پایین تر و دوره قبل می باشد. ولی کودک، عادت به خواب نیمروزی را به مرور از دست می دهد. به صورتی که پس از پنج سالگی، دیگر کودکان چرت نیمروزی نداشته و خوابشان مانند بزرگسالان محدود به ساعات شبانه می شود.

ساعت خواب کودکان در شش سال دوم

چالش های تغییر الگوی ساعت خواب کودکان در این مرحله نمود پیدا می کنند. زیرا فعالیت های روزمره کودک مانند مدرسه رفتن و گسترش عملکردش، برای مدت زمان زیادی او را درگیر می کند و سپس موجب جلو آمدن زمان خوابیدن می شود. بهتر است کودک با احتساب این تغییر در رویه زندگی و نیازهای زیستی خود، میانگین خواب شبانه حداقل ۹ ساعت را داشته باشد.

ساعت خواب کودکان پس از دوازده سالگی

آخرین مرحله از بررسی ساعت خواب کودکان در سن بالای دوازده سال است. این سن برای بسیاری از کودکان نیاز بیشتری به خواب را طلب می کند اما مقدار فعالیت روتین کودک در این مرحله و روحیاتش نیاز به خواب را دستخوش تغییراتی خواهد کرد. به همین علت، علی رغم اهمیت ساعت خواب کودکان در سلامت و کیفیت زندگی آنان،‌ عموما خواب کافی و مورد نیاز خود را تجربه نمی کنند.

تغییر الگوی ساعت خواب کودکان قابل کنترل است؟

بله. خوشبختانه ساعت خواب کودکان ریتم منظمی دارد و می توان از طریق اجرای یک روتین منظم پیش از خواب، ساعت خواب را کنترل نمود. روتین قبل از خواب شامل مجموعه فعالیت هایی است که کودک را به انجام آنها عادت می دهیم تا سریعتر در دوره خواب قرار گیرد. آیا شنیده اید که پیشنهاد داده می شود، قبل از خواب با کودک خود بازی کنید؟ یا خوراکی هایی مانند بستنی و شکلات به آنها دهید؟ اینها مواردی هستند که با افزایش سطح فشار خون، قند خون و ایجاد انرژی و هیجان بیشتر، باعث به تاخیر افتادن زمان خواب می شوند. برعکس، استحمام کوتاه، مسواک زدن، شنیدن یک قصه یا خواندن کتاب داستان به همراه والدین، آرامش بیشتری به کودک می بخشد. مثال های این چنینی از اعمال روتین شب موجب تسریع قرارگیری کودک در دوره اول خواب می شوند.
نکته حائز اهمیت در تنظیم الگوی مناسب خواب، آهسته بودن سرعت جا به جایی ساعت خواب است. یعنی تغییر یک دفعه ای به هیچ عنوان کارساز نبوده و آسیب زننده هم می باشد. چرا که ساعت زیستی بدن به مرور و بر اساس عادت ایجاد شده است. بنابراین لازم است برای تنظیم مجدد این ساعت زیستی از بازه زمانی ۱۵دقیقه ای استفاده کرد. هر روز و هر شب زمان به خواب رفتن و بیدار شدن را یک ربع به عقب یا جلو بکشید و روتین را اجرا کنید. بدین شکل در بلند مدت تغییر بزرگی ایجاد خواهید کرد و متوجه فواید بسیار آن خواهید شد.

فواید تنظیم ساعت خواب

هنگامی که ساعت خواب کودکان در بهترین محدوده خودش قرار می گیرد، اثرات بی نظیری بر شرایط کودک دارد. قدیمی تر ها می گویند که خواب مفید بر روی خلق و خوی افراد تاثیر می گذارد. امروزه ثابت شده است که علاوه بر سطح انرژی روزانه و رفتار مناسب خواب کافی بر روی توان یادگیری، قدرت تمرکز و حافظه هم اثر مستقیم دارد. همچنین سلامت جسمی هر فرد در گرو میزان خواب و استراحت روزانه اوست. ریسک اضافه وزن و ابتلا به بیماری سخت دیابت هم در شرایط بی خوابی و یا کم خوابی، به شدت بالا می رود.
قسمت مهم این ماجرا آنجاست که بلافاصله بعد از کم خوابی یا بی خوابی علائم کمبود خواب در ظاهر انسان پدید می آید. بدین شکل اگر اهل خود مراقبتی باشید سریعا متوجه شده و روند را تغییر می دهید. بالعکس آن هم ممکن است که بدن انسان می تواند خودش را تا حدودی با کم خوابی وفق دهد و اگر زیاد اهل مراقبت از خود نباشید، در صورت عدم اصلاح الگوی خواب، اختلال و ضررهای جبران ناپذیری در انتظارتان خواهد بود. 

پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را هم مطالعه کنید: کلاس مادر و کودک چیست

جمع بندی

در نگاه آخر به عنوان ساعت خواب کودکان باید گفت، نیاز بدن به خواب، مشابه نیاز به غذا خوردن است. پزشکان معتقدند که قسمت زیادی از هورمون رشد در دوره عمیق خواب ترشح می شود. همینطور فیزیک انسان به گونه ای طراحی شده که خواب مکفی می تواند از طریق هورمون ها به سلامت قلب و سیستم جریان خون کمک کند. همچنین پاکسازی کلیه ها و کبد، مغز و همه بدن در طی خواب در طول شبانه روز انجام می گیرد. از طرف دیگر زمانی که در خواب سپری می شود، سیستم ایمنی بدن به تولید پروتئین های مبارز می پردازد. در این حالت، مقاومت بدن بالاتر رفته و احتمال ابتلا به ویروس ها و عفونت ها در کودک تا حد قابل توجهی کاهش می یابد. روانشناسان هم می گویند می توان با بررسی تغییرات خواب به اختلال های هر فرد پی برد. 
با همه تفاسیری که در این مطلب مطرح شد، به اهمیت بالای ساعت خواب کودکان و چه بسا بزرگسالان پی بردیم. پس بهتر است تلاش کنیم کیفیت زندگی خود را از همین نقطه اول بهبود بخشیم. در صورت علاقه مندی برای خواندن مقالات کاربردی دیگر به این آدرس  مراجعه کنید.

منابع: caringforkids , raisingchildren